Bilgisayardan söz edildiği zaman birbirini tamamlayan iki kavram akla gelir. Bunlardan birincisi donanım , ikincisi ise yazılımdır. Bilgisayarı oluşturan her türlü elektronik ve mekanik bölümlerine donanım denir. Yazılım ise; bilgisayarın çalıştırılması için gerekli olan ve bilgisayarda çeşitli işlemler yapılmasına imkan sağlayan programa denir.

Donanım

Bilgisayarların fiziksel kısımlarına donanım denilmektedir. Elle tutulabilirler. Ekran, klavye, Sabit disk (harddisk), fare, yazıcı, bellek, mikroişlemci, tarayıcı,gibi donanımları sayabiliriz.

Donanımları iki ayrı grupta inceliyoruz.

Dahili – İç Donanım Birimleri: Bir bilgisayarın içerisinde yer alan ve anakarta doğrudan ya da kabloyla bağlı olan donanım birimlerine iç donanım birimleri adı verilir.

Harici – Dış Donanım Birimleri: Bilgisayara kablolu ya da kablosuz olarak dışarıdan bağlı olan giriş/çıkış ve depolama araçlarının tamamına dış donanım birimleri denir.

Önemli Donanım birimlerini inceleyelim.

İşlemci – ( CPU, Merkezi İşlem Birimi): Bilgisayarın program komutlarını bellekten aldıktan sonra kodlarını çözen ve karşılığı olan işlemleri yerine getiren merkez birimi. İşlemci genellikle bilgisayarın beyni olarak tanımlanır. Çünkü tüm işlemler işlemci tarafından yapılır. Bu nedenle bir bilgisayarın işlem yeteneği ve hızı işlemcisinin yeteneği ve hızıyla doğrudan ilgilidir.

Sabit Disk (Harddisk): Bilgisayarda, verilerin kalıcı olarak depolanmasını ve istenildiğinde silinebilmesini sağlayan iç donanım parçasıdır.

Ram Bellek: Kullanıcının bilgisayar üzerinde çalışması sırasında yaptığı işlemlere ait verilerin geçici olarak tutulduğu iç donanım parçasıdır. Bilgisayar kapatıldığında ram içerisindeki tüm veriler silinmektedir.

Anakart: Bilgisayarın tüm donanım birimleri arasında iletişimi sağlayan temel donanım parçasıdır.

Güç Kaynağı: Bilgisayar gibi elektrikle çalışan araçlara güç sağlayan iç donanım parçasıdır.

Ses Kartı: Bilgisayarın sesleri işlemesini sağlayan karttır.

Ekran Kartı: Bilgisayarın görüntüyü işlemesini sağlayan kart.

Kasa: Bilgisayar içinde bulunan donanımların bir arada bulunmasını sağlayan mekanik donanımın adıdır.

Klavye: Bilgisayarın bilgi girişinde kullanılan ve daktiloya benzeyen parçası. Harflerin dizilim şekline göre Q ve F olmak üzere iki çeşitte bulunur.

Fare (Mouse): Bilgisayar ekranındaki işaretçinin konumunu değiştirerek, üzerindeki tuşlar yardımıyla istenilen ekran bölümünün kontrolünü sağlayan küçük dış donanım parçasıdır.

Yazıcı (Printer): Bilgisayar ile üretilen metin ve resimleri kağıda basmak için kullanılan araç.

Tarayıcı: Her hangi bir yazıyı ve ya resmi kağıt üzerindeki haliyle bilgisayar belleğine yükler. Giriş ünitesidir. Kağıda basılı yazı ve resimleri okuyup bilgisayarların anlayacağı biçime çeviren araç.

Ekran (Monitör): Bilgisayarlarla kullanıcılar arasındaki görsel bağlantıyı sağlayan birim.

Hoparlör ve Kulaklık: Sesin bilgisayardan dışarıya aktarılabilmesi için kullanılan donanım birimidir.

Mikrofon: Dışarıdaki sesin bilgisayar ortamına aktarılabilmesini sağlayan donanım birimidir.

Bu donanım birimlerini dış donanım birimleri ve iç donanım birimleri diye incelediğimiz gibi çalışma prensiplerine göre Giriş, Çıkış ve Hem Giriş hem Çıkış Birimleri diye de gruplandırabiliriz.

Yukarıdaki afiş ile aslında donanım birimleri gruplandırılmış. Mantığını anlatmak gerekirse eğer bir bir donanım birimi bilgisayara veri girişi sağlıyorsa o zaman Giriş Birimi demektir. Bilgisayardan veri çıkışı sağlıyorsa o zaman Çıkış Birimi demektir.

Örnek verecek olursak Mikrofon ile dışarıdaki sesi bilgisayara aktarırken hoparlör ile bilgisayardaki sesi dışarıya aktarıyoruz. Yani birisi giriş birimi diğeri ise çıkış birimidir.

Yazılım

Bilgisayar donanımının istenilen amaçlar doğrultusunda çalıştırılmasıyla kullanıcının bilgisayarda istediği işlemleri yapabilmesini sağlayan programlardır. Yazılımlarda kendi arasında iki grupta incelenebilir.

İşletim Sistemi Yazılımları: Bilgisayardaki donanımları yöneten, çalışmasını denetleyen ve diğer tüm yazılımların çalışmasını sağlayan temel yazılımdır.

• En temel yazılım türüdür.
• Diğer tüm programlar ve uygulamalar işletim sistemi üzerine kurulur.
• Donanım birimlerini kullanabilmemizi sağlar.
• İşletim sistemi olmadan bilgisayar çalışmaz.
• Cep telefonu ve tabletlerde de işletim sistemi olmak zorundadır.

Masaüstü ve Dizüstü Bilgisayarlarda kullanılan işletim sistemleri;

• Windows
• MacOS
• Linux ve Pardus

NOT: Pardus (Anadolu Kaplanı) Türkler tarafından geliştirilmiştir.

Telefon ve Tabletlerde kullanılan işletim sistemleri;

• Android
• iOS

İşletim sistemleri bilgisayar, tablet, video oyun konsolları, cep telefonları, arabalarda, beyaz eşyalarda hatta kol saatlerinin içinde bile yüklü olabilir.

Uygulama Yazılımları: Kullanıcıların belli başlı bazı işlemleri yapmalarını sağlayan yazılımlardır. Doküman oluşturmak için kullanılan ofis yazılımları, eğlenceli oyun yazılımları, İnternet’te gezinmek için kullanılan İnternet tarayıcıları, resim düzenleme yazılımı ve virüslere karşı kullanılan antivirüs yazılımları örnek olarak verilebilir.

• İşletim sistemi olmadan çalıştırılamazlar.
• Farklı işlemleri gerçekleştirmek için kullanılırlar.
• İşletim sistemlerin türüne göre uyumlu çeşitleri vardır.
• Cep telefonu ve tabletlere yüklenen uygulamalar da uygulama yazılımıdır.